Skip to main content
historia wyjazdów na kolonie i obozy letnie

Historia wyjazdów na kolonie i obozy letnie.

Historia wyjazdów na kolonie i obozy letnie jako pewna forma wypoczynki dzieci i młodzieży ma swoją bogatą tradycję. W Polsce po raz pierwszy w 1882 r.  skorzystały z nich dzieci warszawskiej biedoty, wysłane na wieś „po słońce i zdrowie” przez założyciela Towarzystwa Kolonii Letnich doktora Stanisława Markie­wicza. Towarzystwo wzorowane było na podobnych organizacjach istniejących w Europie Zachodniej.

Chętnych więcej niż miejsc

Z czasem inicjatywa organizowania kolonii i obozów letnich zyskała ogromną popularność. Na obozy letnie w początkach XX wieku chętnych na wyjazdy dzieci było znacznie więcej niż miejsc. Jak podaje Anna Żarnowska, w 1903 r. na kolonie letnie zapisało się ok. 6500 dzieci, a wysłać zdołano jedynie 2500. Znanym propagatorem wyjazdów dzieci i młodzieży na kolonie i obozy był Janusz Korczak. W latach 1900-1915 pełnił aktywną funkcję członka Towarzystwa Kolonii Letnich. Pracował również jako „dozorca kolonijny” – tak nazywano wówczas wychowawców kolonijnych. Przy pracy z dziećmi zdo­był swoje pierwsze doświadczenia pedagogiczne utrwalone następnie w literackich obrazkach z życia dzieci polskich i żydowskich.

Okres międzywojenny

Okres międzywojenny przyniósł pewien rozwój kolonii dla dzieci i wyjazdów na obozy młodzieżowe. W 1937 roku obejmowały one 418.500 dzieci. Miały charakter wypo­czynkowy i leczniczy. Dużą rolę w ich organizacji odgrywało Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Także w latach okupacji Rada Główna Opiekuńcza starała się dzieciom najbardziej potrzebującym zapewnić wypoczynek. Do rozpowszechnienia kolonii i obozów młodzieżowych przyczynił się Związek Harcerstwa Polskiego, towarzystwa sportowe i organizacje młodzieżowe.

Kolonie i obozy po II wojnie światowej

Po II wojnie światowej idea organizacji kolonii letnich dla dzieci rozwinęła się jeszcze bardziej. Dużymi organizatorami wyjazdów były różne zakłady pracy oraz Związek Harcerstwa Polskiego. Dzieci na kolonie letnie wyjeżdżały w bardzo różne miejsca. Były to różnego rodzaju uzdrowiska, ale przede wszystkim góry. Jednak najczęściej wysyłano dzieci na kolonie i obozy nad morzem. Bałtyk cieszył się bardzo dużą popularnością. W różnych miejscowościach nadmorskich powstało bardzo dużo ośrodków kolonijnych i wypoczynkowych.

Kolonie w PRL-u

W trudnym okresie początków Polski Ludowej jednym z pierwszych przedsięwzięć socjalnych na wielką skalę było organizowanie kolonii letnich, prowadzonych w pionierskich warunkach, z ogromnym wysiłkiem i ofiarnością pedagogów i działaczy społecznych. Łukasz Prus pisze: „Wyjazdy kolonijne w czasach PRL-u to był prawdziwy folklor. Stanowiły okno na świat, uczyły samodzielności, dostarczały zabawy, pozwalały dzieciom oderwać się od szarej codzienności. I zostawiły po sobie niezatarte wspomnienia. Bo tamtych kolonii, jak podkreślają ich uczestnicy, nie sposób zapomnieć.”

Stworzona wówczas koncepcja kolonii i obozów letnich w najogólniej­szych zarysach przetrwała do dziś, z tym, że dziś wyjazdy na kolonie i obozy wyglądają zupełnie inaczej niż niż dawniej.

Zdjęcie nagłówkowe pochodzi z Narodowego Archiwum Cyfrowego, syg. 1-p-772-4. Kolonia harcerska dla dzieci robotników tramwajowych z Krakowa w Ojcowie. Na zdjęciu wykonanym w lipcu 1937 roku przedstawiona jest grupa dzieci m.in. z wojewodą krakowskim Michałem Gnoińskim (w środku, w jasnym garniturze) i wiceprezydentem Krakowa Rudolfem Radzyńskim (w środku, z laską).