Jak wyglądały obozy letnie na początku XX wieku?

Czy chcecie wiedzieć jak wyglądały obozy letnie na początku XX wieku? Przeglądając ostatnio stare materiały na temat wakacji dzieci i młodzieży i wyjazdów na obozy letnie natrafiłem na ciekawą ulotkę z końca lat dwudziestych XX wieku, w której reklamowano dwa obozy letnie młodzieży przemysłowej i rękodzielniczej nad morzem w Jastarni i w górach – w Jaśliskach nad rzeką Jasiołką koło Dukli w Karpatach. Ulotka niestety była tak zniszczona, że postanowiłem ręcznie odtworzyć (słowo w słowo) to co w niej się znajdowało. Myślę, że z całą pewnością zainteresuje ona nie tylko dzisiejsze pokolenie młodych ludzi.

Obozy letnie młodzieży przemysłowej i rękodzielniczej

Rzadko kiedy ktoś z rodziców, opiekunów lub pracodawców zastanawia się nad pytaniem:  gdzie młody czeladnik czy uczeń, będący w nauce zawodowej u majstra lub w fabryce, spędzi swoje skromne 14-dniowe wakacje wypoczynkowe? Jeżeli nie ma rodziny na wsi, to spędzi ten czas przeważnie na ulicy, która go też odpowied­nio wychowuje fizycznie i moralnie! A ponieważ młodzieniec w wieku dojrzewania fizycznego i duchowego jest najbar­dziej podatny na choroby płucne, a zarazem najwrażliwszy i najbardziej narażony na duchową demoralizację, dlatego pomoc udzielona mu w tym właśnie czasie wywrze w obu kierunkach decydujący wpływ na całe jego późniejsze życie. Stąd też zagranicą, tak wielkie zainteresowa­nie higienistów i wychowawców, oraz nowożyt­nego ustawodawstwa, okresem rozwoju,  t.j. wie­kiem młodzieńczym.

Uważając doniosłość urządzenia kolonii wypo­czynkowych dla młodzieży rzemieślniczej za jedno z ważnych zadań służby i opieki społecznej, roz­wiązującej szereg spraw w dziedzinie wychowa­nia fizycznego, w dziedzinie higieny i profilaktyki, w dziedzinie wychowania społecznego, pracy kultu­ralnej, a nawet i oświatowej, urządziliśmy w r. 1928: obozy letnie w Jastarni nad morzem i obozy letnie w Jaśliskach koło Dukli w Karpatach. Tym sposobem uczyniono wielki krok na­przód w tej dziedzinie, sprawa bowiem pomocy higienicznej i kulturalnej dla młodzieży pracu­jącej zawodowo, była i jest u nas w szczególnym zaniedbaniu.

Obozy letnie na początku XX w Jastarni

Obóz w Jastarni obliczony na 200 młodzieńców, obszaru około 4.000 m. kwadratowych, na terenie otrzymanym od M. P. i H. leży wśród lasu w odległości 200 m od pełnego morza, a 300 m od stacji kolejowej. Dojazd do stacji kolejowej Jastarnia na Helu. Obóz ten na­leży do krakowskiego Związku Młodzieży Prze­mysłowej i Rękodzielniczej. Jedna z najpiękniejszych plaż naszego wy­brzeża, umożliwiająca uprawianie wszelkich spor­tów wodnych, wysuwa obóz ten na pierwsze miejsce. Dla porównania zobaczcie jak dziś wyglądają np. obozy letnie w Dźwirzynie.

Obozy letnie na początku XX w Jaśliskach

Obóz w Jaśliskach na 200 młodzieńców, zajmuje około 10.000 m. kwadratowych łaskawie ofiarowanych przez X Biskupa Anatola Nowaka, leży na wysokości 419 m. ponad poziom morza, wśród dziewiczych lasów, w powiecie sa­nockim, oddalony od najbliższej wsi Daljowa 0 3 km. Dojazd do stacji Iwonicz, skąd autobusem na miejsce. Obóz ten zostaje pod opieką sanockiego Związku młodzieży rzemieślniczej. Malownicze położenie obozu nad rzeką Jasiołką, łączy w sobie cuda przyrody górskiej z rzeźkiem powietrzem żywicznych jodeł, kąpielą i niezliczonemi wycieczkami w okolice.

Jakie cele zamierzamy osiągnąć?

1. Poprawa zdrowia drogą umiejętnego roz­łożenia dnia, codziennych ćwiczeń i kąpieli, plażowania, zdrowego pokarmu, codziennego pobytu i spania na otwartem powietrzu.
2. Zbliżenie do przyrody przez ciągłe obco­wanie z jej cudami.
3. Wyrównanie różnic społecznych przez współ­udział wszystkich uczestników na równych prawach w pracy i zabawie.
4. Wyrobienie samodzielności i tężyzny przez wzorowe spełnianie nałożonych obowiązków.
5. Wyzbycie się sobkostwa przez danie spo­sobności do bezinteresownej pracy dla ogółu.
6. Wyszkolenie się w kierownictwie przez opiekowanie się młodszymi kolegami.
7. Kształcenie ducha przez zwracanie uwagi na istnienie rzeczy niewidzialnych.
8. Kształtowanie charakterów przez zachęca­nie do wprowadzania w czyn ideałów ludzkości.
9. Zdrowa rozrywka przy wolnem od trosk ży­ciu, w atmosferze szczerego śmiechu radości i wesołości.
10. Wyrabianie poczucia obywatelskiego przez branie czynnego udziału w życiu i sprawach małego środowiska ludzkiego, jakiem jest Obóz.

Obozy są czynne od 1. lipca do końca sierpnia. Należyta organizacja zapewnia młodzieży naj­lepszą i najtroskliwszą opiekę, dbającą o harmo­nijny rozwój ducha, umysłu i ciała. Na czele obozu stoi Dyrektor, który rozpo­rządza odpowiednim zespołem przodowników, t. j. po jednym na każdą chatkę. Opiekę lekarską obejmuje lekarz w Jastarni względnie w Jaśliskach.

PORZĄDEK DNIA:

7.00 pobudka
7.05 gimnastyka w obozie
7.20 mycie
7.45 modlitwa poranna, poczem podniesienie sztandaru
8.00 śniadanie
8.30 porządkowanie obozu
9.00 inspekcja obozu
9.15 - 12.00 zajęcia na plaży lub boisku, kąpiel
12.00 obiad
13.00 godzina ciszy i zupełnego wypoczynku
14.00 sporty na plaży lub boisku
17.00 podwieczorek
17.30 czas wolny
19.00 opuszczenie sztandaru narodowego, hymn narodowy
19.05 wieczerza
20.15 ognisko i pogadanki
21.15 modlitwa wieczorna
21.30 spanie

CO NALEŻY WZIĄĆ DO OBOZU?

Rzeczy konieczne: siennik, plecak, bielizna pościelowa, kostium kąpielowy, 2 koce,  kostium do ćwiczeń sportowych, ręcznik, mydło, igłę, nici, guziki, nożyczki, lusterko, szczotki, dobre obuwie, bielizna, sweter, płaszcz. Rzeczy pożądane: latarka elektryczna, poduszka, instrument muzyczny, sznurek, książki do czytania.

WYCIECZKI

Z obozu w Jastarni: na Hel, do Gdańska itp.
Z obozu w Jaśliskach: aż po granicę czecho­słowacką, zwiedzanie terenów naftowych itp.
W drodze do obozu lub z powrotem przejazd przez Warszawę, Poznań itp.

OPŁATY

Sezon obozowy jest podzielony na cztery dwutygodniowe okresy:
1. okres od 1. do 14. lipca
2. okres od 15. do 28. lipca
3. okres od 29. lipca do 11. sierpnia
Za pobyt w obozie z całkowitem utrzymaniem opłata wynosi: za każdy okres pobytu w Jastarni po 70 zł, w Jaśliskach po 60 zł, oprócz kosztów przejazdu.

ZGŁOSZENIA PRZYJMUJE

Do obozu w Jastarni: Związek Młodzieży Przemysłowej i Rękodzielniczej w Krakowie, ul. Skarbowa 2, telefon 2598. Do obozu w Jaśliskach: Związek Młodzieży Rzemieślniczej w Sanoku.

Dzięki subwencji Min. Wyzn. Rel. i Ośw. Pub!., Min. Pracy i Op. Społ., Izby Rzemieślniczej Po­nańskiej i Izby Przemysłowo-Handlowej w Kra­kowie, wybudowaliśmy w Jastarni, zaś dzięki ofiar­ności X. Biskupa Anatola Nowaka, subwencji fa­bryki Zieleniewskiego i Starostwa w Sanoku, oraz grona profesorów i kilku innych ofiarodawców, wybudowaliśmy w Jaśliskach po kilka chatek z najkonieczniejszemi urządzeniami higjenicznemi, za co wszystkim tym dobroczyńcom najserdeczniej­sze składamy podziękowanie. W roku bieżącym pragniemy oba obozy udo­skonalić i rozszerzyć.

A teraz zwracamy się z gorącym apelem do rodziców, opiekunów i pracodawców, by młodzież rzemieślniczą skierowywali do obozów naszych, gdzie poza wypoczynkiem, młodzież ta w odpowiedniej atmosferze rozwinie się pod względem duchowym, umysłowym, społeczno – towarzyskim oraz fizycznym.

Ponieważ przeważna część młodzieży pracu­jącej, nie może pozwolić sobie na poniesienie kosztów wywczasów letnich, zwracamy się z go­rącą prośbą do Władz Rządowych, Komunalnych, szczególnie do Min. Pracy i Opieki Społecznej, Min. Wyzn. Rel. i Ośw. Publ., Min. Przem. i Handl., Magistratów Miast, Izb Rzemieślniczych, Izb Przemysłowo-Handlowych, Cechów, Zarządów Kas Cho­rych, P. T. Pracodawców, których zadaniem jest otoczyć tę młodzież szczególną opieką, ażeby subwencjami swojemi umożliwiły młodzieży, która najwięcej potrzebuje wypoczynku, korzystanie z obozów letnich i ich dobroczynnych skutków.

Jeśli jaka młodzież w Polsce jest w tym kierunku traktowana po macoszemu, to właśnie mło­dzież przemysłowa i rękodzielnicza, młodzież, która w okropnych nieraz warunkach pozostaje przez rok cały przy warsztacie pracy, bez słońca, powietrza, higieny. Stąd też ta młodzież właśnie powinna najwięcej doznawać pomocy społeczeń­stwa, gdyż od jej zdrowia i sił zależy sprostanie zadaniom, jakie czekają ją w przyszłości, rozwój na­szego stanu mieszczańskiego, a z nim prawdziwej potęgi i przyszłości naszego Państwa.